Kierunki badań nad prasą mniejszości narodowych 1918-1939

Kolasa, Władysław Marek Kierunki badań nad prasą mniejszości narodowych 1918-1939. Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym, 2012, n. 3, pp. 59-82. [Journal article (Paginated)]

[img]
Preview
Text
kolasa_mniejsz.pdf

Download (1MB) | Preview

English abstract

The article contains a brief description of the press of national minorities published in the Second Polish Republic and it discusses directions and results of research conducted by historians after 1945. A citation analysis was used to evaluate the research achievements in wider terms. Media activity of the national minorities in the years 1918-1939 was quite high. According to the latest data, more than 3500 newspapers and magazines published in languages of individual nations were published in these years. The largest number of the magazines was printed in Yiddish (1715), Ukrainian (1132) and German (683); the Belarusian (188), Lithuanian (190) and Russian (98) magazines were less numerous. However, the ranking was different when we take into account the impact of the press: what stood out was the German press (7.60 of copies for 100 people), then the Jewish press (3.18), with the almost insignificant Ukrainian (0.2) and Belarusian press (0.36). Interest of historians in the press of the minorities was quite high in the entire postwar period. A total of 78 scholars worked in this area. They published 172 works which were cited 316 times in the scope of the native discourse (press history). After 1945, the three biggest press systems were the favourite research subjects: the Jewish one (92 publications) [220 citations], the Ukrainian one (32) [49] and the German one (21) [28]; in comparison to them, interest in press of other minorities was insignificant (25) [16]. The general reflection was even less important (2) [3]. Therefore the only source of knowledge concerning this issue were fragments of well-known monographs, in particular the text of Andrzej Paczkowski included in the synthesis ''Prasa polska w latach 1918-1939'' [''Polish press in the years 1918-1939''] (Warsaw 1980, pages 343-362) [154 citations]. This research was carried out in 1971 for the needs of a model and - according to the statistics - it played an important role in inspiring further research (158 papers), but despite its provisional and concise form, a newer or more competitive version has never been created.

Polish abstract

Artykuł zawiera zwięzłą charakterystykę prasy mniejszości narodowych wydawanych w II RP oraz omawia kierunki i wyniki badań podjętych przez historyków po 1945 roku. Do ewaluacji dorobku badawczego w szerokim zakresie wykorzystano analizę cytowań. Aktywność medialna mniejszości narodowych w okresie 1918-1939 była stosunkowo wysoka. Według najnowszych danych ukazywało się w tym okresie ponad 3500 gazet i czasopism drukowanych w językach poszczególnych nacji. Najwięcej tytułów drukowano w języku żydowskim (1715), ukraińskim (1132) i niemieckim (683); mniej liczne były pisma białoruskie (188), litewskie (190) i rosyjskie (98). Pod względem siły oddziaływania ranking był inny: wyróżniała się prasa niemiecka (7,60 egz. dziennika na 100 osób), następnie żydowska (3,18), zaś zupełnie znikomy cechował prasę ukraińską (0,21) i białoruską (0,36). Zainteresowanie historyków prasą mniejszości w całym powojennym okresie stosunkowo wysokie. Łącznie na odcinku tym pracowało 78 uczonych, którzy opublikowali 172 prace, które w ramach macierzystego dyskursu (historia prasy) były cytowane 316 razy. Najczęściej przedmiotem badań po 1945 roku były trzy największe systemy prasowe: żydowski (92 publikacji) [220 cytowań], ukraiński (32) [49] oraz niemiecki (21) [28]; zainteresowanie prasą pozostałych mniejszości było na ich tle śladowe (25) [16]. Jeszcze skromniejsza była ogólna refleksja ogólna (2) [3], stąd jedynym źródłem wiedzy na ten temat były fragmenty znanych monografii, w szczególności tekst Andrzeja Paczkowskiego zawarty w syntezie Prasa polska w latach 1918-1939 (Warszawa 1980, s. 343-362) [154 cytowania]. Opracowanie to, powstało na potrzeby makiety już w 1971 roku i - jak przekonują statystyki - odegrało później doniosłą rolę w inspiracji kolejnych badań (158 prac), lecz mimo prowizorycznej i lapidarnej formy nigdy nie doczekało się nowszej ani konkurencyjnej wersji.

Item type: Journal article (Paginated)
Keywords: prasa mniejszości narodowych, 1918-1939, historia, historiografia, badania, press of the national minorities, 1918-1939, history, historiography, research
Subjects: E. Publishing and legal issues. > EA. Mass media.
Depositing user: Dr hab. Władysław Marek Kolasa
Date deposited: 14 Apr 2013 10:56
Last modified: 02 Oct 2014 12:25
URI: http://hdl.handle.net/10760/19008

References

A. Bar-El, Bein ha-etsim ha-jerakrakim : itonut jeladim beldisz uwelwrit be-Polin 1918-1939. Jerusalem 2006 [tł. tyt.: Pod małymi zielonymi drzewami : czasopisma dla dzieci w języku jidysz i hebrajskim w Polsce 1918-1939 – skr. rozpr. doktorskiej pt. Yiddish and Hebrew children’s periodicals in Poland (1919-1939), Hebrew University of Jerusalem, 2001].

A. Bar-El, Jewish children's periodicals in Poland. Nir-Israel 2002;

A. Cała, Żydowskie periodyki i druki okazjonalne w języku polskim. Warszawa 2005.

A. Cieślikowa, O prasie rosyjskiej emigracji w dwudziestoleciu międzywojennym, „Zeszyty Prasoznawcze” 2003, nr 3/4, s. 169-175 [1];

A. Garlicki, T. Nałęcz, W. Władyka, Druga Rzeczpospolita w powojennych badaniach historyków polskich, „Przegląd Historyczny” 1978, z. 3, s. 389-404.

A. Notkowski, O działalności wydawniczej Żydów warszawskich w XIX i XX wieku : na marginesie książki Mariana Fuksa "Prasa żydowska w Warszawie 1823-1939", „Przegląd Historyczny” 1981, z.4, s. 723-746.

A. Paczkowski, Prasa codzienna Warszawy w latach 1918-1939. Warszawa 1983, s. 239-251 [31].

A. Paczkowski, Prasa Drugiej Rzeczypospolitej 1918-1939. Warszawa 1971, s. 355-377 [39].

A. Paczkowski, Prasa polska w latach 1918-1939. Warszawa 1980

A. Paczkowski, Prasa żydowska w II Rzeczypospolitej, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1991, nr 2, s. 51-67

A. Paczkowski, The Jewish press in the political life of the Second Republic, [w:] Jews in independent Poland 1918-1939. Oxford 2004, s. 176-193 [2].

A. Pakentreger, Prasa żydowska w Kaliszu w latach międzywojennych, „Biuletyn ŻIH” 1974, nr 1, s. 97-108 [4].

A. Woźniak, "Wschód i Polska" - przyczynek do dziejów emigracji gruzińskiej w Polsce w dwudziestoleciu międzywojennym, „Pro Georgia” Z. 2 (1992), s. 52-56.

A. Wójcik, Stan badań nad polską myślą polityczną II Rzeczypospolitej [w:] Więcej niż niepodległość. Lublin, 2005, s. 15-28.

B. Gröschel, Studien und Materialien zur oberschlesischen Tendenzenpublizistik des 19. und 20. Jahrhunderts. Berlin 1993.

B. Gröschel, Themen und Tendenzen in Schlagzeilen der “Kattowitzer Zeitung” und “Oberschlesischen Kuriers” 1925-1939 : Analyse der Berichterstattung zur Lange der deutschen Minderheit in Ostoberschlesien. Berlin 1993 [2];

B. Kodzis, Życie społeczne i kulturalne rosyjskiej diaspory w Polsce 1918-1939, „Przegląd Humanistyczny” 2003, nr 3, s. 65-77

B. Łętocha, "Chwila" - gazeta Żydów lwowskich, „Rocznik Lwowski” 1995/1996, s. 63-79 [1].

B. Łętocha, Prasa żydowska we Lwowie 1918-1939, „Biuletyn ŻIH” 1996, nr 3, s. 17-32 [4].

B. Makowski, Litwini w Polsce 1920-1939. Warszawa 1986, s. 226-251.

B. Makowski, Prasa litewskiej mniejszości narodowej w Polsce w latach 1920-1939, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1978, nr 1, s. 89-107 [2],

B.D. Lakeberg, Die deutsche Minderheitenpresse in Polen 1918-1939 und ihr Polen- und Judenbild. Frankfurt am Main, 2010 (skr. wersja dysertacji doktorskiej Universität Oldenburg 2007).

Ch. Finkelstein, Haynt : a tsaytung bay Yidn, 668-699, 1908-1939 = Hajnt : a Jewish newspaper, 1908-1939. Tel-Aviv 1978.

Cz. Brzoza, Jewish periodicals in Cracow (1918-1939), [w:] Bibliographies of Polish Judaica. Cracow 1993, s. 55-69.

Cz. Brzoza, Materials toward the Bibliography of the Jewish Press in Cracow (1918-1939), [w:] Bibliographies of Polish Judaica, Cracow 1993, s. 71-110 [2].

Cz. Brzoza, Pierwsze lata "Nowego Dziennika", organu syjonistów krakowskich, „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 1998, z. 1/2, s. 23-47 [5].

Cz. Brzoza, Prasa żydowska w Krakowie w latach 1918-1939, „Krzysztofory” Z. 15 (1988), s. 57-67 [2];

Cz. Brzoza, The Jewish press in Kraków, „Polin” (Oxford) Vol. 7 (1992), s. 133-146 [2];

D. Matelski, Prasa niemiecka w Wielkopolsce w latach II Rzeczypospolitej, „Zeszyty Prasoznawcze” 1997, nr 1/2, s. 106-122 [1].

E. Długajczyk, Z organizacji i działalności Kattowitzer Buchdruckerei- und Verlags-Aktiengesellschaft, „Studia i Materiały z Dziejów Śląska” T. 16 (1987), s. 293-338.

E. Kopówka, Prasa żydowska w Siedlcach w okresie dwudziestolecia międzywojennego, [w:] Prasa podlaska w XIX-XX wieku. T. 2. Siedlce 2004, s. 117-121;

E. Misiło, Prasa ukraińska w Polsce (1918-1939), „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1984, nr 4, s. 57-88 [4].

E. Misiło, Prasa Zachodnio-Ukraińskiej Republiki Ludowej : zarys bibliograficzny, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1987, nr 2, s. 53-76 [2].

E. Misiło, Spis tytułów prasy ukraińskiej w Drugiej Rzeczypospolitej 1918-1939, Warszawa 1983 [19].

E. Plach, Feminnism and Nationalism on the Pages of "Ewa: Tygodnik", 1928-1933, “Polin” (Oxford) Vol. 18 (2005), s. 241-262.

E. Poppek, Prasa mniejszości niemieckiej w Polsce, [w:] Polsko-czechosłowacka konferencja niemcoznawcza. Katowice 1965, s. 70-74.

E. Wiszka, Prasa emigracji ukraińskiej w Polsce 1920-1939. Toruń 2001 [5] – skr. rozprawy doktorskiej UMK, 2000, promotor Zbigniew K. Karpus.

G. Kuprianowicz, Ukraińska działalność wydawnicza na Chełmszczyźnie i południowym Podlasiu w latach 1918-1926, „Krakowskie Zeszyty Ukrainoznawcze” T. 3/4 (1994/1995), s. 395-412.

Hajnt : Jubej-Buk 1908-1928 (Efemera). Red. A. Goldberg, Warszawa 1928.

I. Szajn, Materiały do bibliografii żydowskich periodyków w Polsce 1918-1939, [w:] Studies on Polish Jewry 1919-1939. New York, 1974, s. 422-483 [7].

J. Jamiński, Prasa żydowska w Polsce. Lwów 1936;

J. Kazlauskaite, Vilniaus lietuviu periodiniai leidiniai 1904-1940 : bibliografine rodykle. Vilnius 1988.

J. Kłaczkow, Czasopiśmiennictwo protestanckie w Polsce w latach 1918-1939. Toruń 2003; tenże, Protestanckie wydawnictwa prasowe na ziemiach polskich w XIX i pierwszej połowie XX wieku. Toruń 2008.

J. Rogozik, "Żółć na pierwszych stronach": "Nasz Przegląd" teatrem płatnych "pyskówek" : (ogłoszenia prasowe), „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2002, z. 2, s. 233-239 i in.

J. Rogozik, Bernard Singer (Regnis) - jego życie i twórczość dziennikarska. Kraków 2000 – praca niepublikowana – doktorat UJ, promotor Wiesław Bieńkowski.

J. Rogozik, Bernard Singer, the Forgotten 'Most Popular Jewish Reporter of the Inter-War Years in Poland', “Polin” (Oxford) Vol. 12 (1999), s. 179-197 i in.

J. Rogozik, Czytelnicy "Naszego Przeglądu", „Zeszyty Prasoznawcze” 2001, nr 1/2, s. 75-92;

J. Rogozik, Dziennikarska wrażliwość Bernarda Singera, „Zeszyty Prasoznawcze” 2000, nr 1/2, s. 149-163;

J. Rogozik, Nasz Przegląd : między "hajntyzmem" a "mechesyzmem". Cz. 1-2, „Zeszyty Prasoznawcze” 1997, nr 1/2, s. 123-138; nr 3/4, s. 124-139;

J. Sobczak, Prasa polskich wyznawców islamu, „Studia Medioznawcze” 2005, nr 4, s. 50-89 [2]

J. Traczuk, "Prawosławnaja Biełarus" jako organ Prawosławnego Białoruskiego Zjednoczenia Demokratycznego, „Slavia Orientalis” 1989, nr 3/4, s. 543-562 [1].

J. Traczuk, Adnotowana bibliografia czasopism białoruskich lat 1918-1939 ukazujących się na Białorusi Zachodniej i emigracji, „Studia Polono-Slavica Orientalia. Acta Litteraria” T. 13 (1992), s. 255-373 [1].

J. Traczuk, Czasopiśmiennictwo białoruskie w II Rzeczypospolitej (1918-1939). Lublin 2001 – praca niepublikowana (doktorat UMCS, promotor Michał Łesiów).

J. Traczuk, Prasa białoruska w II Rzeczypospolitej 1918-1939, „Studia Polono-Slavica Orientalia. Acta Litteraria” T. 13 (1992), s. 185-253 1992 [2].

J. Kazlauskaite, Vilniaus lietuviu periodiniai leidiniai 1904-1940 : bibliografine rodykle. Vilnius 1988 – razem 283 poz.

K. Kaschnitz, Prasa niemiecka w Polsce. Warszawa 1933;

S. Bernatt, Die deutsche politische Tagespresse Polens. Poznań 1926;

K. Steffen, Jüdische Polonität : Nation und Identität im Spiegel der polnischsprachigen jüdischen Presse 1918-1939. Göttingen 2004.

L. Hass, Prasa klasowego ruchu zawodowego mniejszości narodowych w Polsce (1918-1939), „Kwartalnik Historii Ruchu Zawodowego” 1973, nr 1, s. 27-49 [3].

L. Streit, Dzieje prasy żydowskiej w Stanisławowie : szkic historyczny. Stanisławów 1935.

M. E. Ożóg, Prasa żydowska w Rzeszowie w latach 1918-1939, „Prace Historyczno-Archiwalne” T. 4 (1996), s. 55-73;

M. Feliński [R. Różycki], Prasa ukraińska w Polsce (stan na początku 1930 r.), „Sprawy Narodowościowe” 1930, nr 1, s. 27-43

M. Fuks, Materiały do bibliografii żydowskiej prasy prowincjonalnej wydawanej w Polsce 1918-1939. [Cz. 1-2], „Biuletyn ŻIH” 1981, nr 2, s. 65-87; nr 3, s. 77-97 [7].

M. Fuks, Materiały do bibliografii żydowskiej prasy prowincjonalnej wydawanej w Polsce 1918-1939. Cz. 1, „Biuletyn ŻIH” 1981, nr 2, s. 87.

M. Fuks, Poczet publicystów i dziennikarzy żydowskich. [Cz. 1-2], „Biuletyn ŻIH” 1984, nr 3/4, s. 115-130; 1985, nr 1/2, s. 69-83 oraz tenże, Dziennikarze prasy żydowskiej w Polsce, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1985, nr 3, s. 35-52.

M. Fuks, Potrzeby i stan badań w zakresie historii prasy żydowskiej w Polsce, „Biuletyn ŻIH” 1976, nr 4, s. 79-93 [2].

M. Fuks, Prasa żydowska w Białymstoku (1918-1939), „Biuletyn ŻIH” 1988, nr 1/2 s. 145-152;

M. Fuks, Prasa żydowska w Lublinie 1918-1939, [w:] Prasa lubelska. Lublin 1986, s. 95-109 [2].

M. Fuks, Prasa żydowska w Polsce lat 1918-1939 : jej rola i miejsce w życiu politycznym, społecznym, gospodarczym i kulturalnym kraju, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1982, nr 3/4, s. 175-185 [2].

M. Fuks, Prasa żydowska w Polsce XIX i pierwszej połowy XX wieku (do końca drugiej wojny światowej), „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1973, z. 1, s. 27-55 [13].

M. Fuks, Prasa żydowska w Warszawie 1823-1939. Warszawa 1979, s. 159-293 [30] – przedstawiona, jako rozprawa habilitacyjna (Uniwersytet Warszawski 1978).

M. Fuks, Z dziejów prasy żydowskiej w Polsce w latach 1918-1939, „Biuletyn ŻIH” 1970, nr 3/4, s. 55-73 [6].

M. Fuks, Żydowska prasa humorystyczno-satyryczna, „Biuletyn ŻIH” 1980, nr 2/3, s. 31-54 [2].

M. Fuks, Żydowska prasa religijna w Polsce, „Kalendarz Żydowski” 1988, s. 136-143.

M. Meducka, Prasa żydowska przed 1939 rokiem, [w:] tejże, Kultura Żydów województwa kieleckiego. Kielce 1993, s. 101-121.

M. Moroz, "Krynica" : ideologia i przywódcy białoruskiego katolicyzmu. Białystok 2001 [1].

M. Pietrzak, Reglamentacja wolności prasy w Polsce 1918-1939. Warszawa 1963, s. 346-356 [44].

M. Sean, Prasa żydowska w Polsce w języku polskim, jidisz i hebrajskim w latach 1918-1939, „Sprawozdania z Posiedzeń Komisji Naukowych PAN” 2002, z. 1, s. 101-102.

M. Skop, "Kattowitzer Zeitung" : próba ogólnej charakterystyki, [w:] Z dziejów i dorobku polskiego i niemieckiego czasopiśmiennictwa na Śląsku. Opole 2006, s. 257-264;

P. Czaykowski, Prasa żydowska w Polsce, „Przegląd Judaistyczny” 1922, nr 3, s. 197-212;

P. Glikson, Preliminary inventory of the Jewish daily and periodical press published in the Polish language 1823-1982. Jerusalem 1983 [16].

P. Grzegorczyk, Uwagi o prasie niemieckiej w Polsce, „Strażnica Zachodnia” 1933, nr 1/2, s. 94-107;

P. Kenig, Niemieckie czasopiśmiennictwo w Bielsku do 1945 roku, [w:] Zarys dziejów prasy regionalnej na Śląsku Cieszyńskim w latach 1848-1989. Bielsko-Biała 2006, s. 14-19.

P. Nordblom, Für Glaube und Volkstum : die katholische Wochenzeitung "Der Deutsche in Polen" (1934-1939) in der Auseinandersetzung mit dem Nationalsozialismus. Paderborn 2000.

P. Stawiński, Prasa żydowska w Częstochowie w okresie międzywojennym, [w:] Żydzi w dziejach Częstochowy. Częstochowa 1991, s. 41-44;

R. Różycki, Prasa ukraińska w Polsce, „Sprawy Narodowościowe” R. 4 (1930), s. 27-43;

R. Stobiecki, Historiografia PRL. Warszawa 2007, s. 14-15;

R. Stobiecki, Między kontynuacją a dyskontynuacją [w:] Humanistyka polska w latach 1945-1990. Warszawa 2000, s. s. 127-155.

R. Wingendorf, Die Vernichtung der deutschen Presse in Polen. Danzig 1921;

S. J. Nowak, Prasa ukraińska w Polsce, „Tęcza” 1936, nr 4, s. 33-35 i in.

S. Kwiecień, Krakowska polskojęzyczna prasa żydowska w latach 1918-1939 wobec społeczeństwa polskiego, [w:] Prasa dawna i współczesna. Cz. 2. Poznań 2001, s. 31-50 [1].

S. Marten-Finnis, Vilna as a centre of the modern Jewish press : 1840-1928 : aspirations, challenges, and progress. Oxford 2004.

T. Jędruszczak, Historiografia polska dziejów II Rzeczypospolitej, „Kwartalnik Historyczny” 1987, nr 1, s. 195-224;

T. Kasabuła, "Chryścianskaja Dumka" (1928-1939), „Studia Teologiczne” T. 21 (2003), s. 269-288.

T. Kowalak, Prasa niemiecka na ziemiach polskich 1918-1939, [w:] Historia prasy polskiej a kształtowanie się kultury narodowej. T. 1. Warszawa 1967, s. 131-151

T. Kowalak, Prasa niemiecka w Polsce 1918-1939, Warszawa 1971 [19]

T. P. Rutkowski, Nauki historyczne w Polsce 1944-1970. Warszawa 2007

W. Heide, Handbuch der deutschsprachigen Zeitungen im Ausland. Berlin 1935.

W. Jaworski, Prasa żydowska w województwie śląskim 1922-1939, „Biuletyn ŻIH” 1991, nr 4, s. 15-19.

W. M. Kolasa, Retrospektywny indeks cytowań w humanistyce : koncepcja, metoda, zastosowania, „Przegląd Biblioteczny” 2011, nr 4, s. 466-486.

W. M. Kolasa, Specific Character of Citations in Historiography (using the example of Polish history), “Scientometrics” 2012, Vol. 90, Iss. 3, pp. 905-923, DOI: 10.1007/s11192-011-0553-0.

W. Zalewski, E. Gollerbach, Rasprostranenie russkoj pecati v mire 1918-1939 gg. Sankt Petersburg 1998, s. 178-186: [prasa rosyjska w Polsce].

Y. Szeintuch, Preliminary inventory of Yiddish dailies and periodicals published in Poland between the two World Wars. Jerusalem 1986 [6].

Бібліографічний покажчик комуністичної та прогресивноі преси Львова (1918-1939 рр) [w:] З iсторii революцiйного руху у Львовi 1917-1939. Lwów 1957, s. 721-739

Є. Місило: Бібліографія української преси в Польщі (1918-39) і Західньо-Українській Народній Республіці, (1918-19). Edmonton 1991 [4].

І. З. Павлюк: Українські часописи Волині, Полісся, Холмщини та Підляшшя (1917-1939). Lwów 1997;

М.В. Галушко: Українські часописи Станіслава (1879-1944 рр.) : історико-бібліографічне дослідження. Lwów 2001;

М.М. Романюк, М.В. Галушко: Українські часописи Львова : 1848-1939 : [історико-бібліографічне дослідження]. Т. 1-3. Lwów 2001-2003.

М.М. Романюк: Українські часописи Коломиї (1865-1994 рр.) : історико-бібліографічне дослідження. Lwów 1997;

О. Вiшка: Преса украïнськоï емиграцiï в Польщi 1920-1939 рр. : iсторико-бiблiографiчне дослiдження. Lwów 2002.

Українська періодика : історія і сучасність : доповіді та повідомлення другої Всеукраїнської науково-теоретичної конференції, 21-22 грудня 1994 р. Редкол. М.М. Романюк. Lwów 1994;

Ю. Лащук, Г. Бухало, О. Ошуркевич: Періодичні видання Волині, Полісся, Підляшшя та Холмщини (1836-1944). Lwów 1994;

Ю.Г. Шаповал: "Діло" (1880-1939 рр.) : поступ української суспільної думки. Lwów 1999


Downloads

Downloads per month over past year

Actions (login required)

View Item View Item